Πλαίσιο ΕΕ
Κατά τον 21ο αιώνα, οι ΤΠΕ έχουν φέρει επανάσταση στην εργασία και τη ζωή. Οι εξελίξεις στις ΤΠΕ έχουν ανοίξει τον δρόμο σε νέους τρόπους εργασίας. Η τηλεργασία και η μετακινούμενη εργασία που βασίζεται σε ΤΠΕ έχουν ενταχθεί σε μια δέσμη ευέλικτων εργασιακών ρυθμίσεων με στόχο τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ συζητούν τη ραγδαία αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε καθώς και τις επιπτώσεις της σε άλλες πτυχές της καθημερινής μας ζωής, όπως η οργάνωση της εργασίας, η ισορροπία μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής, η υγεία και η ευημερία.
Η ευρωπαϊκή συμφωνία-πλαίσιο για την τηλεργασία, που υπογράφηκε από τους κοινωνικούς εταίρους σε επίπεδο ΕΕ το 2002, ορίζει την τηλεργασία και θέτει ένα γενικό πλαίσιο σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τις συνθήκες εργασίας των τηλεργαζομένων. Στόχος της είναι να συμβιβάσει τις ανάγκες για ευελιξία και ασφάλεια που μοιράζονται εργοδότες και εργαζόμενοι. Έκτοτε, οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν συμβάλει στη διεύρυνση αυτής της εργασιακής ρύθμισης και άνοιξαν τον δρόμο για ένα υψηλότερο επίπεδο κινητικότητας των εργαζομένων ώστε να εργάζονται εξ αποστάσεως.
Τον Ιούνιο του 2020, οι κοινωνικοί εταίροι σε επίπεδο ΕΕ υπέγραψαν μια συμφωνία-πλαίσιο για την ψηφιοποίηση, στην οποία παρατίθενται οι σχετικές διατάξεις για τους «τρόπους σύνδεσης και αποσύνδεσης». Οι διατάξεις αυτές πρέπει να εφαρμοστούν σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με τις διαδικασίες και τις πρακτικές των κοινωνικών εταίρων στα κράτη μέλη.
Τον Ιανουάριο του 2021, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο καλούσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει νόμο που θα επιτρέπει σε όσους εργάζονται ψηφιακά να αποσυνδέονται εκτός του ωραρίου εργασίας τους. Θα πρέπει επίσης να θεσπίζει ελάχιστες απαιτήσεις για την εξ αποστάσεως εργασία και να αποσαφηνίζει τις συνθήκες εργασίας, τα ωράρια και τις περιόδους ανάπαυσης.
Από τις αρχές του 2020, ως αποτέλεσμα της πανδημίας της νόσου COVID-19, πολλοί εργοδότες και εργαζόμενοι έχουν επιλέξει την τηλεργασία, η οποία ενδέχεται να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε στο μέλλον. Η αλλαγή αυτή παρέχει ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις και βοηθά τους εργαζόμενους να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους. Παρουσιάζει όμως και προκλήσεις για την υγεία και την ισορροπία μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής, οι οποίες συνδέονται με τη σύγχυση των ορίων μεταξύ εργασίας και ελεύθερου χρόνου, τις πολλές ώρες εργασίας και τη συνεχή διαθεσιμότητα.
Το έργο του Eurofound για την τηλεργασία συνδέεται με τη στρατηγική της Επιτροπής για την περίοδο 2019-2024 για μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή.
Κύρια μηνύματα
- Η τηλεργασία παρουσιάζει άνοδο σε όλες τις χώρες της ΕΕ, καθώς πάνω από το ένα τρίτο των εργαζομένων άρχισαν να εργάζονται εξ αποστάσεως μετά την έναρξη της πανδημίας της νόσου COVID-19, πολλοί με περιορισμένη ή και καθόλου προηγούμενη εμπειρία τηλεργασίας.
- Η Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕΔ-ΕΕ) κάνει διάκριση μεταξύ των εργαζομένων που εργάζονται «συνήθως» από το σπίτι και εκείνων που εργάζονται «ορισμένες φορές» από το σπίτι. Η αύξηση της τηλεργασίας το 2020 οφείλεται στην αύξηση των ατόμων που εργάζονται συνήθως από το σπίτι. Πριν από την πανδημία, η εργασία που παρεχόταν ορισμένες φορές από το σπίτι ήταν η πιο συνηθισμένη στις περισσότερες χώρες και το 2020 παρέμεινε σε παρόμοια επίπεδα με αυτά του 2019. Το 2020, η εργασία που παρεχόταν συνήθως από το σπίτι έγινε η πιο συνηθισμένη κατάσταση.
- Οι περισσότεροι εργαζόμενοι στην ΕΕ εξέφρασαν την προτίμησή τους να εργάζονται από το σπίτι αρκετές φορές την εβδομάδα και μακροπρόθεσμα.
- Οι κατ' οίκον τηλεργαζόμενοι έχουν διπλάσιες πιθανότητες να υπερβούν το όριο των 48 ωρών εργασίας από ό,τι οι εργαζόμενοι στον χώρο εργασίας και είναι εξαιρετικά πιο πιθανό να εργαστούν στον ελεύθερο χρόνο τους.
- Η άνοδος της τηλεργασίας ανέδειξε ότι τα όρια μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής δεν είναι τόσο σαφή. Είναι πολύ σημαντικό οι κυβερνήσεις και οι κοινωνικοί εταίροι να θεσπίσουν το «δικαίωμα στην αποσύνδεση» ή παρόμοιες πρωτοβουλίες, προκειμένου μεγάλες ομάδες εργαζομένων να μην εκτίθενται στον κίνδυνο σωματικής και συναισθηματικής εξουθένωσης.
- Μετά τη στροφή προς την τηλεργασία κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι συνηθέστερες υβριδικές εργασιακές ρυθμίσεις πριν από την πανδημία θα γίνουν και πάλι οι πιο διαδεδομένες μορφές τηλεργασίας.
- Οι κοινωνικοί εταίροι και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να επιδιώξουν να συμπεριλάβουν διατάξεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων σχετικά με τον χρόνο εργασίας, την υγεία και την ασφάλεια ή την πρόσβαση στον εξοπλισμό και τη χρήση του, σε κάθε νομικό πλαίσιο ή συμφωνία.
